Powstawaniu schematów sprzyjają cztery rodzaje wczesnodziecięcych doświadczeń:

1. toksyczna frustracja potrzeb – kiedy dziecko ma za mało pozytywnych doświadczeń

2. traumatyzacja (wiktymizacja) – gdy dziecko doświadcza krzywdy lub staje się ofiarą przemocy

3. za dużo dobrego – kiedy dziecko jest rozpieszczane, dostaje w nadmiarze coś, co w mniejszej ilości również byłoby dobre 4. internalizacja lub identyfikacja z ważnymi innymi – w sposób selektywny dziecko identyfikuje się najczęściej z rodzicem, przyjmuje do siebie jego wzorce, zachowania, doświadczenia, a nawet myśl.

Nieadaptacyjne schematy mogą ulegać wahaniom w zależności od sytuacji życiowej danej osoby, jej mechanizmów radzenia sobie i wzorców interpersonalnych. Każdy człowiek może przejawiać pojedynczy schemat lub kombinację kilku. Schematy te mogą mieć różne nasilenie. Kiedy uruchamia się nieadaptacyjny schemat pojawiają się silne emocje tj. lęk, smutek, poczucie samotności.