Nieadaptacyjne tryby radzenia sobie odpowiadają trzem podstawowym stylom radzenia sobie według Younga (poddanie się schematowi, unikanie schematu oraz nadkompensacja, czyli walka ze schematem). Tryby te odzwierciedlają próby, jakie pacjent jako dziecko podejmował, by poradzić sobie z niezaspokojonymi potrzebami. Niejednokrotnie można zauważyć, że w dzieciństwie tryby te pełniły adaptacyjną rolę, jednak w dorosłości stały się dla pacjenta źródłem cierpienia i licznych problemów. Rolą Uległego Poddanego jest często unikanie następnych krzywd za pomocą podporządkowania się schematowi, rolą Odłączonego Obrońcy — ucieczka przed trudnymi emocjami za pomocą wycofania, odcięcia się emocjonalnego, podczas gdy rolą Nadkompensatora jest również ucieczka przed trudnymi emocjami, jednak za pomocą zachowań, które mają zaprzeczyć treściom zawartym w schematach.

PODDANIE SIĘ SCHEMATOWI

Uległy Poddany
Przyjmuje styl radzenia sobie polegający na posłuszeństwie i zależności. Pacjent poświęca się i podporządkowuje potrzebom i oczekiwaniom innych, aby uniknąć negatywnych konsekwencji, np. konfliktu bądź odrzucenia. Tłumi swoje potrzeby i emocje mając nadzieję, że uzyska akceptację za bycie posłusznym. Toleruje wykorzystywanie ze strony innych osób. Angażuje się w takie działania i relacje z ludźmi, które zgodne są z treścią jego schematów.

Ofiara
Pacjent czuje ogromne cierpienie, ale nie podejmuje działań, które mogą pomóc mu zaspokoić swoje potrzeby. Zamiast tego zachowuje się jak ofiara, skarży się i użala nad sobą.

UNIKANIE

Odłączony Obrońca
Pacjent odcina się od silnych uczuć i emocji, ponieważ wierzy, że uczucia te są niebezpieczne i mogą wymknąć się spod kontroli. Wycofuje się z kontaktów społecznych i próbuje odciąć się od emocji (co czasami prowadzi do stanu dysocjacji). Czuje się pusty, znudzony i bezosobowy. Może przyjmować cyniczne lub pesymistyczne nastawienie, aby trzymać innych z daleka.

Odłączony Samoukoiciel/Autostymulator
Pacjent poszukuje dystraktorów, aby uniknąć przeżywania negatywnych emocji. Uzyskuje to poprzez angażowanie się w uspokajające aktywności (np. sen, używki) lub poprzez aktywności autostymulujące (intensywne, nadmierne zaangażowanie w pracę, internet, sport, seks).

Złoszczący się Obrońca
Pacjent ukrywa swoje prawdziwe uczucia, a zamiast nich wyraża złość i rozdrażnienie. W obawie przed zranieniem chroni się za murem złości. Demonstrowanie złości ma utrzymać innych na bezpieczny dystans. W odróżnieniu od trybu Złoszczącego się bądź Rozwścieczonego Dziecka, jego gniew jest bardziej pod kontrolą.

Unikający Obrońca
Pacjent unika sytuacji lub innych bodźców, które mogą go zranić, wywołać przykre emocje. Unikanie może dotyczyć zarówno relacji interpersonalnych, jak i zadań, które są trudne

NADKOMPENSACJA

Nadkompensator (nadmierny kompensator) (który przyjmuje styl radzenia sobie polegający na kontrataku i kontroli, może przesadnie kompensować poprzez pozornie adaptacyjne zachowania takie jak pracoholizm):

Samouwielbiacz (Samopowiększacz)
Pacjent wierzy, że jest lepszy od innych i przysługują mu specjalne prawa. Nalega, aby mógł robić lub mieć to, czego chce, niezależnie od tego, co myślą i czują inni. Popisuje się, wywyższa, eksponuje swoje zasoby, np. wygląd, pozycję, a innych umniejsza, aby zwiększyć swoją samoocenę. Niejednokrotnie odczuwa złość, kiedy ktoś próbuje umniejszyć jego wizerunek.

Tryb Znęcania się / Zastraszania i Ataku
Pacjent chce ochronić siebie przed kontrolą bądź skrzywdzeniem przez innych i z tego powodu sam próbuje kontrolować innych. Używa gróźb, zastraszania, agresji i siły. Zawsze chce dominować i czerpie sadystyczną przyjemność z ranienia innych. Zachowania agresywne pojawiają się „na gorąco”, spontanicznie, wynikają z doświadczonych w danym momencie silnych emocji.

Perfekcjonistyczny/Obsesyjny Nadmierny Kontroler
Pacjent próbuje chronić się przed rzeczywistym bądź domniemanym zagrożeniem poprzez trzymanie wszystkiego pod skrajną kontrolą. Aby to osiągnąć, powtarza czynności, korzysta z rytuałów, wykonuje zadania w perfekcyjny sposób. Często jest to tryb, który odpowiada na wysokie wymogi rodzica, który sprawiał, że dziecko czuło się niekompetentne lub niewystarczająco dobre.

Paranoidalny Nadmierny Kontroler
Pacjent próbuje chronić się przed zagrożeniem poprzez wzmożoną czujność. Jest podejrzliwy i skupia się na kontroli i nadzorowaniu innych. Jest przekonany o złośliwych intencjach innych, które próbuje demaskować.

Strofujący Nadmierny Kontroler
Pacjent próbuje kontrolować zachowanie innych przez krytykowanie ich, strofowanie, dyrektywne mówienie im, co i jak mają robić.

Oszust i Manipulator
Pacjent manipuluje, kłamie i zachowuje się nieuczciwie, aby zniszczyć innych albo uniknąć kary. Tryb ten często występuje u przestępców, ale także u osób narcystycznych, które oszukując i manipulując, próbują uzyskać to, czego chcą.

Drapieżnik
W tym trybie pacjent skupia się na wyeliminowaniu zagrożenia, rywala lub przeszkody w pozbawiony skrupułów sposób. Jego agresja jest zimna, skalkulowana, bezlitosna i bezwzględna. Tryb ten występuje głównie u osób z psychopatią.

Poszukiwacz Uwagi
Pacjent stara się uzyskać uwagę i uznanie innych za pomocą ekstrawaganckich, niedostosowanych i przesadnych zachowań. Zwykle próbuje w ten sposób skompensować uczucia smutku i samotności.